Răng sưng mủ cấp tính Đông y gọi là "Nha ung", do hoả độc ở vị kinh công lên mà thành; hoặc là do răng sâu và bệnh tật chung quanh răng (nha chu) mà gợi phát. Thuộc thực chứng.
1. Điểm cần kiểm tra để chẩn đoán
1. Răng có bệnh đau đớn liên tục dữ dội, trên lợi răng nổi lên một khối nhỏ, sưng cao răn cứng, khi thành mủ thì khối sưng biến mềm.
2. Phát ở về hai bên cạnh thì má mặt sưng trướng; phát ở trước mặt thì vùng môi sưng trướng.
3. Thường kèm có nóng rát, miệng khát, đại tiện bí là chứng trạng toàn thân, hạch lympho dưới hàm sưng to áp đau.
2. Phương pháp trị liệu
2.1. Biện chứng thí trị
Phép chữa: Thanh vị giải độc.
Phương thuốc: Thanh vị thang gia giảm.
Thăng ma 1 đồng cân Hoàng liên 1 đồng cân
Sinh địa 5 đồng cân Đan bì 5 đồng cân
Sinh Thạch cao 1 lạng Kim ngân hoa 5 đồng cân
Liên kiều 5 đồng cân
Gia giảm:
Có nóng rét, gia kinh giới 1,5 đồng cân, Bạc hà 1,5 đồng cân.
Đại tiện bí kết, gia Sinh đại hoàng 3 đồng cân bỏ vào sau, Huyền minh phấn 3 đồng cân đổ vào lúc uống.
2. Chữa cục bộ
a) Không kể là chưa vỡ mủ hoặc đã vỡ mủ đều có thể dùng Băng bằng tán (xem ở chương IV, bài 1) thổi bôi vào chỗ sưng; bên ngoài má mặt, vùng môi sưng trướng thì dùng cao Kim hoàng (xem ở chương II, bài 2) đắp lên.
b) Thành mủ thì rạch mở dẫn lưu.
2.3. Chữa bằng châm cứu
Thể châm:
Lấy huyệt: Hàm yến, Quyền liêu, Hợp cốc.
Thủ pháp: Kích thích vừa, châm cảm lan tới vùng sưng đau, lưu kim 15-30 phút, mỗi ngày châm 1 lần.
Gia giảm:
Hàm trên: gia Hạ quan, Hàm dưới, gia Giáp xa.